Ψυχική Υγεία.

Σε διάφορες εποχές και κοινωνίες, πολλές ήταν οι ασθένειες που πήραν το χαρακτήρα ‘στίγματος‘, ο καρκίνος, η φυματίωση, το AIDS. Οι διαταραχές που στιγματίζονταν θεωρούνταν ανυπόληπτες και εξευτελιστικές. Αναμφίβολα όμως, η πιο στιγματισμένη μεταξύ όλων είναι η ψυχική νόσος.
Ο τυπικός ορισμός του στίγματος αναφέρεται στο εξής: το άτομο χάνει την κοινωνική υπόσταση και υφίσταται διακρίσεις εξαιτίας της ψυχικής του ασθένειας. Το στίγμα είναι μια ανεπιθύμητη, δυσφημιστική ιδιότητα που στερεί από κάποιον το δικαίωμα της πλήρους κοινωνικής αποδοχής, ενώ ταυτόχρονα τον αναγκάζει να προσπαθεί να κρύψει την αιτία που προκαλεί αυτήν την αντιμετώπιση.
Τη διαιώνιση του στίγματος εξαιτίας της ψυχικής νόσου εκτός από την έλλειψη γνώσεων έρχεται να εξηγήσει και η φυσική ροπή του ανθρώπου στο να διατυπώνει προκατειλημμένες και στερεότυπες εκτιμήσεις. Συχνά ο άνθρωπος οδηγείται σε αυθαίρετες εκτιμήσεις της πραγματικότητας, ιδιαίτερα υπό το καθεστώς έντονου άγχους και φόβου. Προϊόν της παραπάνω διαδικασίας είναι οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα.Τα στερεότυπα, οι προκαταλήψεις και οι επακόλουθες διακρίσεις είναι τρεις έννοιες που συνδέονται στενά με την έννοια του στίγματος.
Πιο απλά, το στίγμα είναι ένα σημάδι εξευτελισμού, ατίμωσης και ντροπής. Έχει τέσσερα συστατικά:
Κολλάμε σε κάποιον μια ετικέτα, έναν χαρακτηρισμό, μια ρετσινιά
Δημιουργούμε στερεότυπα για τους ανθρώπους που έχουν αυτό το χαρακτηριστικό
Έπειτα κάνουμε ένα διαχωρισμό: από τη μια είμαστε εμείς, που είμαστε υγιείς, φυσιολογικοί και από την άλλη πλευρά βρίσκονται ‘οι άλλοι’, οι άρρωστοι, που έχουν χάσει την αξία τους
Τέλος, προβαίνουμε σε αρνητικές διακρίσεις εναντίον όσων έχουν τα παραπάνω στερεότυπα χαρακτηριστικά.

Οι μύθοι για τις ψυχικές διαταραχές δεν σταματούν όμως εδώ. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να γνωρίζουμε ότι η ψυχική ασθένεια:
δεν προκαλείται ούτε από κακά πνεύματα ούτε από μάγια
δεν προκαλείται από κατάρες και από ‘κακό μάτι’
δεν είναι η τιμωρία του Θεού για τις αμαρτίες της οικογένειας ή του ατόμου
δεν προκαλείται από έλλειψη θρησκευτικής πίστης
δεν είναι το αποτέλεσμα ερωτικής απογοήτευσης
δεν οφείλεται στην υπερβολική μελέτη
δεν είναι μεταδοτική
Συνέπειες του στίγματος:
Έλλειψη πόρων για τη δημιουργία υπηρεσιών ψυχικής υγείας
Σε πολλές χώρες του κόσμου τα προγράµµατα ψυχικής υγείας λειτουργούν µε τεράστιες οικονομικές ελλείψεις. Η δυσπραγία στην εύρεση πόρων για υπηρεσίες ψυχικής υγείας, έχει σχέση, μερικώς και µε το στίγμα που συνοδεύει τις ψυχικές ασθένειες.
Προβλήματα στέγασης
Οι ιδιοκτήτες συχνά αρνούνται να μισθώσουν τα σπίτια τους σε άτομα µε ψυχιατρικά προβλήματα και υπάρχουν γειτονιές που εμποδίζουν την εγκατάσταση ξενώνων με ψυχικά ασθενείς
Περιορισμό των ευκαιριών για εργασία
Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι ψυχικά ασθενείς διαθέτουν σημαντική ικανότητα να εργαστούν, ένα πολύ μικρό ποσοστό βρίσκει δουλειά, κυρίως λόγω της αρνητικής στάσης των εργοδοτών.
Κοινωνική απομόνωση
Τα άτομα µε σοβαρές ψυχικές διαταραχές βιώνουν κοινωνική απομόνωση που οφείλεται όχι μόνο στα συµπτώµατα της ασθένειάς τους αλλά και στο κοινωνικό στίγμα. Λίγες επαφές με φίλους, έκπτωση των οικογενειακών δεσμών, περιορισμός των κοινωνικών συναναστροφών είναι σημάδια αυτής της απομόνωσης.
Αρνητικές επιπτώσεις στην πορεία της νόσου
Οι ασθενείς εσωτερικεύουν στο στερεότυπο του ‘ανήμπορου και άχρηστου’, με αποτέλεσμα να αποσύρονται από την κοινωνία. Αναπτύσσουν έτσι, συναισθήματα ματαίωσης και απογοήτευσης, ντροπής και ενοχής και κλείνονται στον ‘εαυτό τους’.
Αρνητικές επιπτώσεις στην οικογένεια
Τα μέλη της οικογένειας είναι αυτά που σηκώνουν το τεράστιο συναισθηματικό βάρος από τη νόσο του συγγενή τους αλλά και το βάρος της φροντίδας και της υποστήριξης του. Η οικογένεια βιώνει συνολικά τις συνέπειες των προκαταλήψεων, του στιγματισμού και των κοινωνικών διακρίσεων.
Τι μπορούμε να κάνουμε για τον περιορισμό του στίγματος της ψυχικής ασθένειας:
Αγωγή κοινότητας με τη διάδοση έγκυρων πληροφοριών για την ψυχική νόσο
Αντίκρουση όταν παρουσιάζονται εσφαλμένες αντιλήψεις από τα ΜΜΕ
Να ενθαρρύνουμε τη χρήση θετικών εικόνων για να αναφερόμαστε σε ανθρώπους με ψυχική νόσο και να υπογραμμίζουμε την πραγματικότητα ότι η ψυχική νόσος μπορεί εύκολα να αντιμετωπιστεί
Να δίνουμε έμφαση στις ικανότητες και όχι στους περιορισμούς
Η ανοικτή συζήτηση βοηθάει στο να έρθει το θέμα στην επιφάνεια και να φύγει από τα στενά προσωπικά όρια
Μην εξισώνουμε τους ανθρώπους με την ασθένεια. Δεν είναι ο άνθρωπος η ασθένεια. Για αυτό, αντί να λέμε ‘σχιζοφρενής’ να λέμε ‘το άτομο που έχει σχιζοφρένεια’, αντί για ‘καταθλιπτικός’, να λέμε το άτομο που έχει κατάθλιψη.

Τη σημαντική του δουλειά στην ψυχική υγεία σε άμεση επικοινωνία με την τοπική κοινότητα συνεχίζει το Κέντρο Ψυχικής Υγείας Βορειοδυτικού Τομέα του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης με ημερίδα που πραγματοποιείται στις 23 Μαρτίου 2009 στο Δημοτικό Θέατρο Νεάπολης (Βενιζέλου 125) ώρα 6.30μ.μ. με τίτλο: ‘Στίγμα Ψυχικής Ασθένειας και κοινωνικός αποκλεισμός’.
Συντονίστριες είναι οι Δόμνα Ευαγγελίδου, επισκέπτρια υγείας ΚΨΥ ΒΔ Τομέα και Μάρθα Λομπτζιανίδου, νοσηλεύτρια ψυχικής υγείας ΚΨΥ ΒΔ Τομέα.
Η είσοδος είναι ελεύθερη.

p.s.περισσότερα εδώ